Vergi hukuku açısından “usulsüzlük vergi kanunlarının şekle ve usule mütaallik hükümlerine riayet edilmemesidir”  (VUK md: 351) Vergi Usul Kanunu’nda usulsüzlük cezaları;

• 1’inci derece usulsüzlükler;
• 2’nci derece usulsüzlükler;
• Özel usulsüzlükler olarak ayırıma tabi tutulmuştur.

Özel usulsüzlük cezasını gerektiren fiiller, genellikle vergi ziyaına sebebiyet verecek ve muhtemel bir vergi suçu işlemeye götürecek nitelikte olan, belge düzeni ve kayıt nizamına ilişkin olacak kanunda yer alan düzenlemelere (hükümlere) gerektiği şekilde uyulmaması fiilleridir. Özel usulsüzlük cezası vergi idaresinin yıl içinde yapacağı denetimlerde vergiyi doğuran olaylarla belge ve kayıtlar arasında ilişki kurularak vergi ziyaına yol açacak suçların zamanında önlenmesini sağlamaya yöneliktir. Usulsüzlük fiilleri ile ilgili;

Vergi Usul Kanunu’nun 353’üncü maddesinin birinci fıkrasının (1) ve (2) numaralı bentleri 7103 sayılı kanunun 12’nci maddesi ile değiştirilmiş olup, yeni şekliyle yürürlüğe girmiştir. Şöyle ki;

“Elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekenler de dahil olmak üzere, verilmesi ve alınması icap eden fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu ile serbest meslek makbuzlarının verilmemesi, alınmaması, düzenlenen bu belgelerde gerçek meblağdan farklı meblağlara yer verilmesi, bu belgelerin elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekirken Maliye Bakanlığınca belirlenen zorunlu haller hariç olmak üzere kağıt olarak düzenlenmesi” ya da “Vergi Usul Kanunu’nun 227’nci ve 231’inci maddelerine göre hiç düzenlenmemiş sayılması halinde; bu belgeleri düzenlemek ve almak zorunda olanların her birine, her bir belge için 240 Türk Lirası’ndan aşağı olmamak üzere bu belgelere yazılması gereken meblağın veya meblağ farkının yüzde 10’u nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilmektedir. Bir takvim yılı içinde her bir belge nev’ine ilişkin olarak tespit olunan yukarıda yazılı usulsüzlük için kesilecek cezanın toplamı 120 bin TL’yi geçemeyecektir.

Diğer yandan söz konusu maddede yer alan diğer değişiklikle “Elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekenler de dahil olmak üzere; perakende satış fişi, ödeme kaydedici cihazla verilen fiş, giriş ve yolcu taşıma bileti, sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi, yolcu listesi, günlük müşteri listesi ile Maliye Bakanlığı’nca düzenleme zorunluluğu getirilen belgelerin; düzenlenmediğinin, düzenlenen belgelerin aslı ile örneğinde farklı meblağlara yer verildiğinin, gerçeğe aykırı olarak düzenlendiğinin veya elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekirken Maliye Bakanlığı’nca belirlenen zorunlu haller hariç olmak üzere kağıt olarak düzenlendiğinin tespiti ya da bu belgelerin Vergi Usul Kanunu’nun 227’nci maddesine göre hiç düzenlenmemiş sayılması halinde, her bir belge için 240 TL özel usulsüzlük cezası kesilecektir. Ancak her bir belge nev’ine ilişkin olarak kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı her bir tespit için 12 bin Türk Lirası’nı bir takvim yılı içinde 120 bin TL’sini geçemeyecektir. Yukarıdaki hükümler 7103 sayılı kanunun 93’üncü maddesi uyarınca 27 Mart 2018’de yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.

Diğer yandan Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 355’nci maddesi uyarınca; söz konusu kanunun 86, 148, 149, 150, 256, ve 257’nci maddelerinde yer alan zorunluluklar ile mükerrer 257’nci maddesi ve Gelir Vergisi Kanunu’nun 98/A maddesi uyarınca getirilen zorunluluklara uymayan (Kamu idare ve müesseselerinde bilgi verme görevini yerine getirmeyen yöneticiler dahil olmak üzere)

• Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında 1.600 TL
• İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenler hakkında 800 TL,
• Yukarıda belirtilenler dışında kalanlara 400 TL özel usulsüzlük cezası kesilmektedir.

Bu düzenleme gereği olarak;

• Takdir komisyonlarına bilgi vermeyenler ile bilirkişiliği kabul edip gerekli incelemeyi yapmayanlar,
• Maliye Bakanlığı’nın ve vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların isteyecekleri bilgileri vermeyenler,
• Kamu idareleri ve müesseseleri ile gerçek ve tüzel kişilerin Maliye ve Gümrük Bakanlığı ve Vergi dairesince istenen bilgileri vermemeleri,
• Resmi makamlar ile gerçek ve tüzel kişilerin Vergi Usul Kanunu’nun 150’nci maddesi çerçevesinde bilgilendirme görevlerini yerine getirmemeleri halleri usulsüzlük cezasını gerektirmektedir.