Maliye Bakanı tarafından uzun süredir dile getirilmekte olan, vergisini düzenli ödeyen mükelleflere vergi indirimiyle ilgili düzenleme nihayet yürürlüğe girdi.

Bu konu kamuoyunda uzun yıllardır tartışılan bir konudur. Vergisini düzenli ödeyen, beyannamelerini süresinde veren, vergisel yükümlülüklerini eksiksiz ve zamanında yerine getiren mükellefler, bunların tam tersine vergisel yükümlülüklerini yerine getirmeyen, vergi borçlarını ödemeyen mükelleflerle aynı vergi oranlarına tabi olmalarının haksızlık olduğunu, sık sık getirilen afların bu gibi sicili kötü mükelleflere adeta ödül olduğunu ve kendilerinin bu şekilde mağdur edildiğini belirtmekteydiler.

Gerçekten de ülkemizde neredeyse her 3-4 yılda bir yapılmaya başlanan vergi afları, tüm yükümlülüklerini yerine getiren “uyumlu mükelleflerin” adeta canını yakmaktaydı. Bu konuyu gündemine alan Maliye Bakanlığı uzun süredir yürüttüğü çalışmayı nihayet tamamladı ve kanun tasarısı önceki gün resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi. Şimdi gelin hep birlikte bu yeni düzenlemeyi inceleyelim…

08.03.2017 tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 6824 sayılı torba kanunun 4. maddesi ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mülga mükerrer 121. maddesi başlığıyla birlikte yeniden düzenlenmiştir. Öncelikle söz konusu düzenlemenin metnini paylaştıktan sonra detaylarını irdeleyeceğiz.

“Vergiye uyumlu mükelleflere vergi indirimi

Mükerrer Madde 121 – Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefi olanlar ile kurumlar vergisi mükelleflerinden (finans ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri ile emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları hariç olmak üzere), bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen şartları taşıyanların yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin %5’i, ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden indirilir. Şu kadar ki hesaplanan indirim tutarı, her hal ve takdirde 1 milyon Türk lirasından fazla olamaz. İndirilecek tutarın ödenmesi gereken vergiden fazla olması durumunda kalan tutar, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihi izleyen bir tam yıl içinde mükellefin beyanı üzerine tahakkuk eden diğer vergilerinden mahsup edilebilir. Bu süre içinde mahsup edilemeyen tutarlar red ve iade edilmez. Gelir vergisi mükelleflerinin yararlanacağı indirim tutarı, ticari, zirai veya mesleki faaliyet nedeniyle beyan edilen kazançların toplam gelir vergisi matrahı içerisindeki oranı dikkate alınmak suretiyle hesaplanan gelir vergisi esas alınarak tespit edilir.

Söz konusu indirimden faydalanabilmek için;

1. İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannamelerinin kanuni süresinde verilmiş (Kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler bu şartın ihlali sayılmaz.) ve bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin kanuni süresinde ödenmiş olması (Her bir beyanname itibarıyla 10 Türk lirasına kadar yapılan eksik ödemeler bu şartın ihlali sayılmaz.),

2. (1) numaralı bentte belirtilen süre içerisinde haklarında beyana tabi vergi türleri itibarıyla ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması (Yapılan tarhiyatların kesinleşmiş yargı kararlarıyla veya 213 sayılı Vergi Usul Kanununun uzlaşma ya da düzeltme hükümlerine göre tamamen ortadan kaldırılmış olması durumunda bu şart ihlal edilmiş sayılmaz.),

3. İndirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla vergi aslı (vergi cezaları dahil) 1.000 Türk lirasının üzerinde vadesi geçmiş borcunun bulunmaması,

şarttır.

İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki dört takvim yılında 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 359 uncu maddesinde sayılan fiilleri işlediği tespit edilenler, bu madde hükümlerinden yararlanamazlar.

Bu madde kapsamında vergi indiriminden yararlanan mükelleflerin, öngörülen şartları taşımadığının sonradan tespiti halinde ilgili vergilendirme döneminde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilir. Bu hüküm, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yılda herhangi bir vergiye ilişkin beyanların gerçek durumu yansıtmadığının indirimden yararlanıldıktan sonra tespiti üzerine yapılan tarhiyatların kesinleşmesi halinde de uygulanır ve bu takdirde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler açısından zamanaşımı, yapılan tarhiyatın kesinleştiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren başlar.

Bu maddede geçen vergi beyannamesi ve vergi ibareleri, Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken vergi beyannameleri ile bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergileri ifade eder.

Birinci fıkrada yer alan tutar, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanır. Bu şekilde hesaplanan tutarın %5’ini aşmayan kesirler dikkate alınmaz. Bakanlar Kurulu, birinci fıkrada yer alan oranı ve tutarı iki katına kadar artırmaya, sıfıra kadar indirmeye, kanuni oran ve tutarına getirmeye; Maliye Bakanlığı, maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.”

ŞİMDİ SORU-CEVAP ŞEKLİNDE

GETİRİLEN DÜZENLEMEYİ DAHA AYRINTILI İNCELEYELİM

1)  Hangi mükellefler vergi indiriminden faydalanabilecek? Yapılan düzenlemeye göre ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefi olanlar ile finans ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösteren, sigorta ve reasürans şirketleri ile emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları haricindeki kurumlar vergisi mükellefleri vergi indiriminden faydalanabilecek.

2)  Vergiye uyumlu mükellef olmak ve vergi indiriminden faydalanabilmenin ana şartları nedir? Soruda açıkladığımız mükelleflerdenseniz 3 şartı yerine getirdiğiniz takdirde vergi indiriminden faydalanabileceksiniz. Nedir bu 3 şart:

• Son 3 yılda beyannamelerin yasal süresinde verilmiş ve tahakkuk eden verginin yine yasal sürede ödenmiş olması şartı: Düzenlemeye göre indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannamelerinin kanuni süresinde verilmiş olmalıdır. Ancak kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler ihlal sayılmayacaktır. Yine bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin kanuni süresinde ödenmiş olması da gerekmektedir. Ancak her bir beyanname itibarıyla 10 TL’ye kadar yapılan eksik ödemeler yine bu şartın ihlali sayılmayacaktır.
• Hakkınızda herhangi bir sebeple tarhiyat yapılmamış olması şartı: Yukarıda a bendinde belirttiğimiz 3 yıllık süre içerisinde hakkınızda beyana tabi vergi türleri itibarıyla ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması gerekmektedir. Ancak yapılan tarhiyatların kesinleşmiş mahkeme kararlarıyla veya 213 sayılı Vergi Usul Kanununun uzlaşma ya da düzeltme hükümlerine göre tamamen ortadan kaldırılmış olması durumunda bu şart ihlal edilmiş sayılmayacaktır.
• 1.000 TL’den fazla vadesi geçmiş borç bulunmama şartı: İndirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla vergi aslı ve cezaları dahil 1.000 TL’nin üzerinde vadesi geçmiş borcun bulunmaması gerekmektedir.

3)  Daha önceden kaçakçılık fiillerini işleyen mükellefler vergi indiriminden faydalanabilir mi? Düzenlemeye göre indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki dört takvim yılında 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 359 uncu maddesinde sayılan kaçakçılık fiillerini işlediği tespit edilenler, bu madde hükümlerinden yararlanamazlar. Bilindiği üzere genellikle vergi müfettişleri tarafından yapılan incelemeler sonucunda mükellefler hakkında VUK 359. Maddesindeki kaçakçılık fiillerini işledikleri yönünde tespitler yapılabilmektedir. İşte bu şekilde geriye dönük 5 sene içerisinde tespit yapılan mükelleflerin vergi indiriminden faydalanma şansı bulunmamaktadır.

4)  Vergi indirim oranı % kaçtır? Yukarıda sıraladığımız şartları taşıyan mükelleflerin yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin %5’i, ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden indirilebilecektir. Yani kanun koyucu tarafından vergilerini düzenli olarak ödeyen uyumlu mükelleflere %5’lik bir indirim imkanı getirilmiştir.

5)  İndirim tutarında bir üst sınır var mıdır? Yapılacak hesaplamaya göre indirim tutarı her hal ve şartta 1 milyon TL’den fazla olamayacaktır.

6)  İndirilecek vergi tutarı, ödenmesi gereken vergiden fazla olması durumunda kalan tutar ne olacaktır? Böyle bir durumda yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihi izleyen bir tam yıl içinde mükellefin beyanı üzerine bu fazla kalan indirim tutarı tahakkuk eden diğer vergilerinden mahsup edilebilecektir. Ancak bu süre içinde mahsup edilemeyen tutarların red ve iade edilmesi, yani nakden mükellefe ödenmesi mümkün değildir.

7)  Gelir vergisi mükelleflerinin yararlanacağı indirim tutarı nasıl hesaplanacaktır? Gelir vergisi mükelleflerinin ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri nedeniyle beyan ettikleri kazançların toplam gelir vergisi matrahı içerisindeki oranı dikkate alınmak suretiyle hesaplanan gelir vergisi esas alınarak tespit edilecektir.

8)  Vergi indiriminden yararlanan bir mükellefin, maddede öngörülen şartları taşımadığının sonradan tespiti halinde ne olacaktır? Böyle bir durumda, ilgili vergilendirme döneminde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilecektir. Yine bu hüküm, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yılda herhangi bir vergiye ilişkin mükellef beyanlarının gerçek durumu yansıtmadığının indirimden yararlanıldıktan sonra tespiti üzerine yapılan tarhiyatların kesinleşmesi halinde de uygulanacak ve bu takdirde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler açısından zamanaşımı, yapılan tarhiyatın kesinleştiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren başlayacaktır.

9)  Maddede bahsi geçen vergi beyannamesi ve vergi ibareleri neyi ifade etmektedir? Bu ibareler, Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken vergi beyannameleri ile bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergileri ifade etmektedir.

AV. FATİH AVŞAR